Darowizny od najbliższej rodziny są powszechną praktyką, często stosowaną w celu wsparcia finansowego dzieci czy wnuków. Choć większość darowizn w obrębie najbliższej rodziny może być zwolniona z podatku, to ich niezgłoszenie do urzędu skarbowego może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych i prawnych. 

Darowizna – co to jest i jakie są limity zwolnienia?

Darowizna to przekazanie środków pieniężnych, nieruchomości lub innych dóbr materialnych bez oczekiwania wzajemnej zapłaty. W polskim systemie podatkowym obowiązuje podział na trzy grupy podatkowe, które określają, kto może skorzystać z ulg i zwolnień.

Grupa I – najbliższa rodzina

Do tej grupy zaliczają się:

• małżonek,
• zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),
• wstępni (rodzice, dziadkowie),
• rodzeństwo,
• pasierb/pasierbica,
• ojczym, macocha.

Osoby z tej grupy mogą skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku, ale pod warunkiem zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego, jeśli jej łączna wartość od tej samej osoby w ciągu 5 lat przekroczy 36 120 zł.

Grupa II i III

W przypadku dalszych krewnych oraz osób niespokrewnionych obowiązują niższe limity zwolnienia z podatku i wyższe stawki podatkowe.

Kiedy trzeba zgłosić darowiznę?

Nie każda darowizna wymaga zgłoszenia. Jeśli od jednej osoby w ciągu 5 lat nie otrzymaliśmy więcej niż 36 120 zł, nie musimy informować urzędu skarbowego.

Jednak w momencie przekroczenia tej kwoty, konieczne jest złożenie formularza SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od otrzymania darowizny. Jeśli tego nie zrobimy, tracimy prawo do zwolnienia i możemy zostać obciążeni podatkiem od spadków i darowizn.

Konsekwencje niezgłoszenia darowizny

Niezgłoszenie darowizny od rodziców w terminie może skutkować poważnymi problemami finansowymi i prawnymi.

Podatek od darowizny

Jeżeli fiskus wykryje niezgłoszoną darowiznę, zostanie ona opodatkowana według stawek dla I grupy podatkowej:

• do 10 278 zł – 3%,
• od 10 278 zł do 20 556 zł – 5%,
• powyżej 20 556 zł – 7%.

Podatek naliczany jest od nadwyżki ponad kwotę wolną (36 120 zł dla darowizn od rodziców).

Odsetki za zwłokę

Jeśli urząd skarbowy wykryje brak zgłoszenia darowizny i nałoży podatek, może także naliczyć odsetki za zwłokę, które obecnie wynoszą 14,5% rocznie.

Kara grzywny

Nieprawidłowości w rozliczeniu darowizn mogą zostać uznane za wykroczenie lub przestępstwo skarbowe. W zależności od kwoty i stopnia uchybienia, kara może wynosić:

• grzywnę w wysokości do 5 000 zł (przy wykroczeniu skarbowym),
• grzywnę w wysokości do kilkudziesięciu tysięcy złotych lub nawet karę pozbawienia wolności (przy przestępstwie skarbowym).

Postępowanie kontrolne urzędu skarbowego

Fiskus ma prawo przeprowadzić kontrolę i zweryfikować, skąd pochodzą pieniądze na koncie podatnika. Jeśli nie potrafimy udowodnić ich legalnego źródła, mogą zostać uznane za nieujawnione przychody, a wówczas podatek wynosi nawet 75% otrzymanej kwoty.